Perspectieven op meerstemmigheid
Meerstemmigheid, contrapunt, polyfonie… Uitdagende termen, maar wezenlijk bestanddeel van muziek uit verleden en heden, van oost tot west, van noord tot zuid. Hoe gaan we om met meerstemmigheid los van theorie en partituur? Hoe ontwikkel je er een intuïtie voor? Hoe leidt de ene stem, en volgt de andere? Welke culturele, akoestische en lichaamseigen principes sturen dit proces?
Van januari tot april 2014 organiseerde Musica een workshopreeks rond meerstemmigheid voor melodie-ïnstrumenten en de stem onder leiding van internationale specialisten. In deze avontuurlijke zoektocht onderzochten de deelnemers telkens een ander perspectief op meerstemmigheid. Historische, etnische en actuele benaderingen kwamen aan bod.
Overzicht sessies
Hendrik Vanden Abeele beet de spits af met een sessie over de kiemen van de meerstemmigheid in het gregoriaans. Vanuit recitatieformules met woord- en zinsaccenten als ankerpunten evolueerde zijn sessie naar eenvoudige vormen van meerstemmigheid, verschuivende bourdons en eenvoudige canons.
Niels Berentsen richtte zich op de renaissance. Hij liet de deelnemers een of meerdere stemmen improviseren op gregoriaanse melodieën, wat ook in de 15de eeuw nog steeds een standaardpraktijk voor zangers was. De praktijk van geïmproviseerde canons werd onderzocht.
Tcha Limberger verwierf muziek als een tweede moedertaal. Zijn omgang met meerstemmigheid en improvisatie was aanvankelijk louter intuïtief en evolueerde pas later naar meer bewustzijn. Het spelen met ondertonen op de viool was een mooie toeleiding naar de volgende sessie.
Robin Hayward liet iedereen kennismaken met de Tuning Vine, een door hem zelf bedacht fysiek model met bijhorende software dat toonrelaties hoorbaar én zichtbaar maakt in een driedimensionaal vlak. De volledig auditieve focus op just intonation laat blijkbaar de fysieke realiteit van stem en instrument overstijgen. Het lichaam komt volledig ten dienste van wat men wil horen.
Pieter Stas was de persoon bij uitstek om tijdens een erg actieve sessie de oude praktijken te verbinden met hedendaagse benaderingen van meerstemmigheid. De uitbreiding naar praktische toepassingen met nieuwe media lag dan ook voor de hand.
Op naar de volgende fase
De deelnemers, erg gemotiveerde leerkrachten uit het deeltijds kunstonderwijs, fungeren als ambassadeurs van het project. In een tweede fase (schooljaar 2014-2015) gaan zij in de eigen lespraktijk experimenterend aan de slag. Musica zorgt voor ondersteuning en terugkommomenten met discussie en uitwisseling van ideeën.
De opgedane ervaringen resulteren in een nieuwe publicatie in de reeks Connect, met actuele en vernieuwende werkvormen om meerstemmigheid beter te integreren in de educatieve praktijk. Deze publicatie verschijnt eind 2015 onder redactie van Hendrik Vanden Abeele (E + NL).
In samenwerking met Alamire Foundation
Musica blogt! 